Murowany Dwór w Szamowie

Na przełomie XVI-XVII w istniał tu dwór murowany wzniesiony na kopcu otoczonym fosą, być może początki istnienia mogą sięgać czasów wczesnośredniowiecznych, jednak na wcześniejsze jego istnienie niestety nie ma dowodów. Do czasów powojennych istniała jeszcze szeroka fosa, otaczająca dookoła dwór,  obecnie zasypana.

Co na temat dworu napisał w swojej pracy Leszek Kajzer: Studia nad świeckim budownictwem obronnym woj. łęczyckiego w XIII-XVII w

".... kłopotliwą sprawa jest właściwa interpretacja dworu w Szamowie. Opisy w księgach grodzkich Łęczyckich z lat 1749 oraz 1763 a także dane topograficzne (mapa dóbr Szamów z 1843 r. na której widoczna jest fosa i jej układ) nie pozostawia wątpliwości iż był to dwór wzniesiony na czworobocznym kopcu, otoczonym dość szeroką fosą (20-30m). Trudno powiedzieć czy był to dwór murowany czy drewniany z murowanym przyziemiem-piwnicami. Majątek Szamowskich i ich wysoka w XVIII w. pozycja pozwalają przypuszczać że opisywane relikty to pozostałość dworu murowanego lub o murowanej piwnicznej kondygnacji."

Wizja dóbr Szamowa w roku 1749 uczyniona

"Dnia 25 stycznia spisana (przez) Franciszka Pernowskiego woźnego, aktualnego przy szlachetnie urodzonych Antoniego Jankowskiego i Marcina Łajewskiego (Łagiewskiego) rzetelnie opisana i niżej wyrażona ... tych że ich mościom podpisana.

Dworu nie masz, tylko kopiec na którym kiedy dwór bywał, na którym kopcu dwa sklepy (sklepienie,piwnica,skarbiec) murowane, na których tylko kawałek poszycia. W jednym sklepie kominek wywiedziony i okno z kratą żelazna i drzwi drewniane z zawiasami, w drugim sklepie dziura na okno. Folwarku połowa to jest izba w słupy stawiana tylko okna dwa w drzewo oprawione drzewo spróchniałe i pognite, piec ulepiony z kamieni drzwi na zawiasach. Na ... tego folwarku browarek z belów prostych zły komin tylko na samych podporach stoi, do żadnej reperacji nie zdatny, za tymże browarkiem chlewik ze chrustu z poszyciem niezłym bez wierzchu z belów w słupy nieobrobionych na kształt obórki w którym piec z kamieni suszenie na górze. Stajnia o 2 przęsłach złób przy prawej stronie podłoga w tej stanie zła zgniła, za tą stajnią obórka z chrustu ogrodzona z poszyciem miejscami złym miejscami nowo poprawionym, stodoła o 2 klepiskach, jedno klepisko do P. Jankowskiego drugie ... słupy podwleczone zniszczone drugie dachy pognite całe tylko podporą popodpierane.

Druga stodoła gorsza z kretesem zła nie tylko dachy ale i kozły prawie wszystkie podparte. Także przy folwarku karmik(kurnik) zły reperacji potrzebuje.

Chałupy chłopskie

Pierwsza chałupa Sebastiana Wróbla ... prawie chłop pod niebem siedzi, druga karczma nazwana Izba tylko bez komory zła, drzewo spróchniałe, belki z obiełkami powyłaziły znacznej reparacji potrzebuje komin w tej że chałupie obala. Trzecia chałupa z belów bez komory postawiona niezła, u Dominika Kozła chałupa stara z belów postawiona z komora, piąta Wojciecha Szewczyka zła drzewo spróchniałe pogniłe reparacji potrzebuje, szósta Maćkawa kmiecia niezła, 7-ma Andrzeja Olejnika z komorą, stara zła z gruntu reparacji potrzebuje, 8-ma Jana kowala stara zła drzewo spróchniałe wielkiej reperacji potrzebuje, 9-ta Jakuba Stępki stara cała, tylko sień reperacji potrzebuje, 10-ta chałupa Płucienikowska pusta w której mieszkał P. Dzierżanowski z kretesem zła do reperacji się żadnej nie nadaje.

Zasiewki dworskie ozime, to jest żyta teraz zasianego zagonami 418, Jarzyny żadnej nie masz do siewu, co rzetelnie spisawszy wszystkimi swemi podpisujemy.

Antoni Jankowski, Marcin Łajewski (Gajewski?)

Drugi zaś opis notuje obecność nowego dworu (obok starego) zbudowanego w latach 1749-1763: ["] przed dworem zaś na kopcu sklepów dwa murowanych, niczym nie pokryte, do których drzwi jedne na zawiasach z wrzeciądzem i skoblami, za tym ze dworem sad jest chrustem ogrodzony"

Prawdopodobnie mogą być to pozostałości dworu murowanego (kasztelanii?) wzniesionego w XVI w. przez kasztelana Jana Szamowskiego.

Od siebie mogę dodać że ostatnia wzmianka o "murowanych sklepach" pochodzi z wizji majątku z 1825 roku

Folwark z 4 sklepami z kamieni na glinie murowany w stanie złym bezmieszkalny. Kamień obalony pod nim znajdują się 4 sklepy czyli piwnice sklepione dobre z zamknięciami. 

---------------------------------------------------------

Bibliografia:

1. Księgi grodzkie łęczyckie, Castr. Lanc. Rel. 30, 52 .[AGAD]

2. Korytkowski Jan, "Arcybiskupi gnieźnieńscy T. 3"

3. Władysław Semkowicz, ?Wywody szlachectwa w Polsce XIV-XVII? 1913 r.

4. Tabela miast, wsi, osad Królestwa Polskiego z wyrażeniem ich położenia i ludności T.2 1827 r.

5. Leszek Kajzer "Studia nad świeckim budownictwem obronnym woj. łęczyckiego w XIII-XVII w."

6. "Regestr diecezjów" Franciszka Czaykowskiego, czyli właściciele ziemscy w Koronie w 1783 r.

7. Przewodnik po Guberni Kaliskiej z kolorowaną szczegółową mapą miast, osad, wsi. Warszawa: Stanisław Graeve, 1912

8. Dziennik Powszechny 1832 r., nr. 320

9. http://geneteka.genealodzy.pl/

10. http://www.lubelskieklimaty.pl/znani-i-nieznani/144-z/682-zaorscy.html - Siemień

11. Lesiak H., Szlakiem dworów regionu kutnowskiego, Kutno 2007, s. 244-246.

12. Dobra ziemskie Szamów AB. Księga wieczysta 107 sygnatura: 51/129/0/1641. AP Kutno

 13. Zbiór dokumentów do księgi hipotecznej Dóbr Ziemskich Szamów nr KW 107; 51/129/0/1642; 1890-1930

14. Informacje uzyskane od Pani Weroniki Kiszenia;  http://zeslaniec.pl/70/Kiszenia.pdf

15. AP Łęczyca: Ks. Hipoteczne dóbr Szamów: 466, Szamów B 585, Szamów lit. A Rep. 724 syg. 260, Szamów A i Wargawa 557