Szamów lit. A własność Stępowskich

Kim byli Stępowscy? Urodzony w 1751 roku Wiktor Stempowski był synem Antoniego ze Stempowa Stępowskiego i Agaty z Kraśnickich. Agata była córką Marcina Kraśnickiego herbu Rawicz cześnika brzezińskiego, właściciela ok. 1740 r. pobliskiego Gledzianowa. Do brata Wiktora -  Wojciecha, szambelana łęczyckiego należały pobliskie Węglewice.

Przed osiedleniem się w Szamowie Wiktor i Elżbieta do 1789 roku dzierżawią wieś Błonie koło Łęczycy. Do Szamowa wprowadzają się w 1790 roku, w momencie wykupu praw spadkowych od sukcesorów Szamowskich. Stępowski wystawia tu nowy dwór mieszkalny którego opis znajduje się w dalszej części.

Franciszek z żony Elżbiety Łobodzkiej posiadali potomstwo: Karola (ur. 1784), Franciszka (ur. 1790)  oraz córki Juliannę zamężną w 1805 za Feliksa Górskiego dziedzica Miroszewic, Gąsiorowa i Gąsiorówka oraz Dorotę, (ur. 1789 w Błoniu) zameżną w 1811 r. za Franciszka Gajewskiego.

Po śmierci Wiktora W 1809 r, zgodnie z testamentem majątek został podzielony pomiedzy potomków. Franciszkowi w sukcesji po ojcu po osiagnięciu przez niego pełnoletności przypadł Szamów, Karolowi najstarszemu synowi Glinniki (Glinek)  z przyległościami Ziewaniczki oraz Krystyny (notowane wtedy jako opuszczone). Dorocie po dojściu do pełnoletności miała przypaść Wargawa Młoda (Mała), natomiast najstarsza siostra Julianna (zmarła po 1810 r.) miała zapisane sumy posagowe.

W czasie trwania procesu Szamowem do momentu osiągniecia przez Franciszka pełnoletności, zarządzał jego stryj Leon. W 1824-27 był dzierżawiony przez Krasnodębskiego.W 1827 Szamów dzierżawi Krosnowski, właściciel Krzyżanówka koło Kutna, z kolei w 1830 jest w dzierżawie Franciszka Ostrowskiego

W 1824 oraz w 1825 roku na wniosek wierzycieli na gruncie wsi zebrała się komisja, która dokonała opisania wsi. W pierwszym przypadku stało się to na wniosek Pawła Łąckiego o zapłatę 3500 złp, w drugim przypadku stroną byli Szamowscy dopominajacy się wypłaty zasądzonych w 1825 roku zobowiązań. Dzięki dokonanej wizji posiadłości, możemy zapoznać się jak wyglądał wtedy majątek.

W ogólności

Zajeta wies Szamow oprócz czesci Jankowszczyzna która teraz pozostaje w posesji dzierżawnej Kacpra Będkowskiego, należy dziedzicznie z prawa spadku do Stępowskiego graniczy na wschód ze wsią Wargawa Starą Babskiego dziedzicznie należącą, na zachód z wsią Osedowicami do Grabskiego należną, na południ z Gajewem do Kołudzkiego należnej na północ z Wysoką Dużą do Daniszewskiego, gruntu ornego włók 25 miary chełmińskiej oprócz łąk, gaiku Sielec zwanego i pastewników, fabryk nie ma zadnych

Wizja z 1825 roku określa z kolei wielkość gaiku dębowego i osinowego na 25 włók miary chełmińskiej.

Opisanie zabudowań dworskich

Dwór w szachulcu gliną wyrzucony o 5 pokojach, kuchni z facjatą w stanie srednim, 2 kominach murowanych. Dach w czesci gontami, w czesci snopkami kryty, podwaliny zgnite z tyłu. Za dworem ku wsi znajduje się ogród włoski z 22 kwater składający się, drzewem owocowym osadzony z którgo oprócz własnej potrzeby dochodu stałego nie ma.

Browar do robienia piwa z kamieni i cegły murowany, gontem kryty w stanie średnim Narzedzia w nim nastepujece: Kocioł miedziany wmurowany około 40 garncy trzymajacy, kadź jedna, miarki jedna, beczek debowych 8

We wsi znajdował się wiatrak w dobrym stanie, który był trzymany w dzierżawie przez Wojciech Lubelskiego, który był również kowalem. Z wiatraka płacił dworowi 200 złp rocznie

Oprócz opisania innych zabudowań gospodarskich tj, obór, stajni, spichrzów i owczarni, wizja wymienia Folwark z 4 sklepami z kamieni na glinie murowany w stanie złym bezmieszkalny. Kamień obalony pod nim znajdują się 4 sklepy czyli piwnice sklepione dobre z zamknięciami. Obecnie służący dla owiec Kacpra Będkowskiego posesora częsci Jankowskiego. Folwark posiadał także dach kryty gontem. Czyżby była to pozostałość dawnego dworu o murowanej podstawie, notowanego w wizjach z XVII w?

Dziedziniec i gumno oraz ogród otoczone płotem kamiennym z przyciesi żerdzianych (przyciesie-podstawa) i z tarcic są ogrodzone

Opisanie zabudowań wiejskich

Zabudowa wiejska miała stanowić 10 chałup gospodarskich w których mieszkało 10 gospodarzy morgowych za pańszczyzną ciagłą po dni 3 sprzerzajem a 4 dzien reczną robotą, a w żniwa jeden dzień w tydzien więcej musieli robić. 4 chałupy zamieszkane były przez komorników.

W pierwszej mieszkał Ignacy Walczak, gospodarz i komornik Józef Pietrzak, w 2 mieszkał Józef Pawlak gospodarz, w 3 mieszkał Paweł Golczak i komornik Jan Gracz, w 4 mieszka Tomasz Lewandowski, gospodarz, w 5 chałupie Gościniec zwanej o 2 izbach mieszkał Marcin Ojczenasz i karczmarz Wojciech Korzewski. W 6 mieszkał Jan Kowalski i komornica Maikowa, w 7 Jan Kiepski,  8 to Kuźnia w której mieszka  Wojciech Lubelski który jest także młynarzem, w 9 chałupie o 2 izbach mieszkali Wojciech Stolarczyk i Józef Walczak, w 10 Jakub Juzwiak owczarek w 11 gospodarz Antoni Stepczak (Stępka) oraz komornik Mayda, w 12 chałupie o 2 izbach Kazimierz Kowalczyk oraz szewc Wincenty Lipiński ,w 13 gospodarz i sołtys Grzegorz Olejniczak w 14 o 4 izbach mieszkają w niej: Jan Romanowicz, komornik, Jan Warcicki.        

Gospodarze posiadali załogę dworską czyli po parze wołów, jednym wozie, jednym pługu z rzelazami, jednym redle z rzelazami, jednej siekierze, kosie do trawy i kosie do sieczki. Komornicy mieli wydzielone po 20 składów gruntu, i kopczyznę. W zamian za wydzielone role i kopiznę, odrabiali  pańszczyznę ciągłą w każdym tygodniu po 3 dni, w żniwa jeden. W stosunku do zasiewów i uprawy stosowana była trójpolówka: tj pola ozimie, jare i ugór.

W 1826 roku Franciszek Stępowski stara się o  pożyczkę w Towarzystwie Kredytowym Ziemskim na sumę 9 000 złp, która zostaje przyznana w 1830 r. Ponieważ do 1827 roku nie doszło do spłacenia zasądzonego długu na rzecz Szamowskich, w 1827 r na rządanie sukcesorów czyli Ignacego i Mateusza Szamowskich. miało miejsce zajęcie i zaaresztowanie dóbr Szamowa lit. A, Wargawy Małej, Glinika w części Ziewaniczki Krystyny. Przybyły na miejsce  Komornik w asystencji 2 żandarmów dokonał opisania nieruchomości i folwarku. Odnotował w swoim raporcie o gwatłownie wycinanym i niszczonmym lasku przez dziedzica Stępowskiego. Stepowski nie dopuścił do zajęcia

Warto tu także przytoczyć opis wyglądu majątku:

 Nieruchomość składa się z wsi folwarcznej Szamowa lit. A składają sie z  jednego ciagłego kawałka ziemi około włók chełmińskich sztuk 30 (ok.  537 ha) , pola orne około włók 18, lasek z osiny, dębiny i brzeziny  już po wezwaniu exekucyjnym przez dłużników do połowy w najpiększniejszych sztukach w pień wyciętych- około włóki chełmińskiej 1 morgów 15, łąki około włóki 1, zarośla pastewniki około włók 9, lasek olszowy i brzozowy mały około morgów chełmińskich 2, ogrody około mórg chełmińskich 15 , zabudowania podwórza, rowy, drogi cztery tamy i wodośniki około mórg chemińskich 28 . Taki grunt styka się i graniczy z  Wargawą Starą, Wargawą Młodą , Gajewem, Oraczewem Osedowicami, Żelazną i Wysoką Nadmienia się iż pomiedzy polami ornymi jest około 2 włók ziemi do cześci Szamowa lit. B Jankowszczyzna zwanej

Lustracja wymienia także młynarza Lubeckiego płacącego 200 zł rocznie czynszu, 7 gospodarzy mających załogi dworskie:  po parze wołów, woz i potrzebne narzędzia rolnicze, odrabiają rocznie w tydzień po trzy dni ciagłe i dzień jeden pieszy i nadto od św. Jakuba do św. Michala po dniu jednym pieszy. Majątek zamieszkuje także 8 zagrodników bez załogi, odbywają pańszczyzne po 3 dni piesze i jeden w tydzień w czasie od św. Jakuba do św. Michała. (czas 25 lipca - 11 listopada)

Kopczarzy (kopiarz- bezrolny otrzymujący za robociznę zboże w kopach)  jest 2, odrabiają po 3 dni piesze w tydzień i dzień od św. Jakuba do św. Michala

Las należący do Szamowa (zwany Sielec) opisany jako w 2/3 zniszczony i wycięty.

Zapewne pozostałoscią po tym lesie jest okazałej wielkości dąb który rośnie do dziś dnia przy drodze z Szamowa do Witoni. Pamiątka tych czasów

Ponieważ cały czas nie doszło do zapłacenia zasądzonych sum na rzecz Szamowskich,

26 lipca 1830 r. odbyła się pierwsza licytacjia majątku. Szamów wyceniono na 6666 złp. + koszta subhastacji (postępowanie sądowe) na 4000 złp. Oprócz Szamowa licytowano także Wargawe Młodą oraz Glinnik i Ziewaniczki. Z powodu braku nabywcy wyznaczono następny termin licytacji na 21 czerwca 1831 r.

Ostatecznie do sprzedaży doszło w 1833 roku. Nabywcą okazł się Tomasz Rudnicki, notariusz z Warszawy mający jednak swoje korzenie w ziemi łęczyckiej. Prywatnie był mężem Felicjanny Szamowskiej – córki Mateusza.

Zaoferowana przez niego suma wynosiła 75 050 złp. Zgodnie z wyrokiem sądowym, suma miała być wypłacona w 2/3 Mateuszowi a w 1/3 Eugeniuszowi Szamowskim

Można powiedzieć że Szamowskim udało się odzyskać swoje gniazdo rodowe, chociaż tak naprawdę znalazło się w rękach ich zięcia Tomasza Rudnickiego.