Dzieje Romartowa

Zapisy w księgach sądowych łęczyckich dowodzą że wieś wymieniana jako Romartowo, Romalthowo, Romartouwo, Romarthovo istniała już w XIV w. Najstarsza wzmianka pisana z roku 1397 wymienia min. kmieci, Macieja z Romartowa (Marhias de Romartowo), dwa lata później tj. pod datą1399 r. wymieniają Marcina z Romartowa (Martinus kmetho de Romartowo)

Następny ślad znajdujemy w księgach uposażeń kościelnych z XVI w. (Liber Beneficiorum Łaskiego) w których Romartów wymieniany jest jako własność duchowna podlegająca kustoszowi archikolegiaty łęczyckiej (Tum), na której utrzymanie płaci. Wójt lub sołtys płaci dziesięcinę snopową (płacona raz w roku: co 10-ty snopek zebranego podczas żniw zboża) plebanowi w Mazewie (też własności duchownej), kmiecie zaś dają dziesięcinę po sexagenie groszy (równowartość 1 kopy) i mierze owsa z łanu, plebanowi w Witoni, kolędę dają po groszu z łanu.

 Co ciekawe stan płacenia dziesięciny proboszczowi w Mazewie utrzymał się aż do roku 1844, kiedy to ówczesny dzierżawca Mazewa, Wacław Aleksander Maciejowski przy opisaniu historii Mazewa wymienia dziesięcinę romartowską w zbożu pobieraną przez proboszcza Mazewskiego

Regestra poborowe z 1576 r. wymieniają Romarthovo cały czas jako wieś duchowną, posiadająca 11 łanów, 4 łany puste (lub opuszczone).Wójt Benedykt Wolski posiada 3 łany, 3 zagrodników, 1 rzemieślnika oraz 15 osadników.

 Co ciekawe przykładowo w 1521 roku, dziesięcinę snopową i pieniężną wieś Romartovo jako własność archikolegiaty łęczyckiej (czyli Tumu) przekazywało nie do najbliższego sobie kościoła we Witoni lecz do kościoła Mazewskiego (oddalonego o dobre 20 km)

Około 1589-1591 r. na mocy postanowienia arcybiskupa Stanisława Karnkowskiego, wieś Romartów oraz Mazew, należące wówczas do prałatury kustosza łęczyckiego przeszły na uposażenie i utrzymanie seminarium w Kaliszu, należącego do archidiecezji gnieźnieńskiej. Na uposażenie tegoż kolegium przeszła także wieś arcybiskupia Łęka w kluczu piątkowskim.

?[?]ad duas villas Mazowo et Romarthowo a Custodia Lanciciensi de Sancte Sedis Apostolicae  consensu in usum, proprietatem et dominium preadictii Seminaria nostri conversas, villam mensae nostrae Archiepiscopolis Lenka vulgariter nuncupatam Clavis Piątkoviensis  ?

W 1788 posesorami Romartowa była rodzina Molskich - Stefan i Marcjanna. W 1821 rządową wieś dzierżawi Leon Stępowski vel Stempowski. Jego wuj Franciszek posiadał w tym czasie Szamów. W 1833 wieś dzierżawi Tybercy Trzciński i Marianna domo Mazowiecka.

Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego wymienia Romartów jako dwie kolonie:

- pierwsza posiada 50 domów, 415 mieszkańców;

- druga posiada 8 domów i 70 mieszkańców

W 1827 r. było tu 35 domów, 295 mieszkańców, wieś należała do parafii Witonia, w gminie Topola.

Spis Obywateli Ziemskich Królestwa Polskiego z 1909 r. podaje że właścicielem folwarku był Kura Jan.

Na terenie wsi istnieje cmentarz ewangelicki, obecnie zaniedbany.

Odkryte na terenie wsi ślady osadnictwa wskazują na jej znacznie dawniejsze zasiedlenie. Z okresu neolitu znane jest obozowisko kultury pucharów lejkowatych (okres trwania tej kultury to w przybliżeniu lata 4460-2900 p. n.e.) z Romartowa - Simoni. Intensywniejsze pozostałości osad i cmentarzysk pochodzą z epoki brązu.

• Romartów ok.1800 r. Romartów ok.1800 r.
•  

---------------------------------------------------------

Bibliografia

1. Jan Korytkowski,?Arcybiskupi Gnieźnieńscy" T. 3 str. 477

2. W.A.Maciejowski. Mazew - przyczyna do historyi wiejskich i miejskich osad .1857