SIERAKOWSCY z Bogusławic herbu OGOŃCZYK
Chciałbym przybliżyć historie rodu Sierakowskich herbu Ogończyk, rodziny wywodzącej się z okolic Kłodawy i Przedcza, której losy przez pokolenia splatały się także z Ziemią Łęczycką, Witonią oraz rodzinami Grabskich, Szamowskich, Szczawińskich i Kadzidłowskich.
W artykule chciałbym w szczególności przybliżyć przodków Heleny z Bogusławic Sierakowskiej, której pamięci poświęcona jest tablica memorialna znajdująca się w kościele parafialnym we Witoni. Helena Sierakowska zmarła w 1643 r. i została pochowana w kryptach Witońskiego kościoła. Napis na tablicy głosi:
https://witonia-historia.nsfera.pl/rodziny/sierakowscy.html#sigProGalleria2808f5a055
co można tłumaczyć na:
"[Ja] Helena z Bogusławic Sierakowska, starościna brzeska, potomkini wspaniałych tego Królestwa senatorów [poprzez] prapradziada, dziada i ojca, w tym grobowcu spoczywam, który najsmutniejszy Samuel z Grabia Grabski starosta brzeski mi, sobie i następcom naszym wzniesiony (za) tymi drzwiami zamknął w roku 1643 w dniu 5 maja."
Niegdyś tablica umieszczona była w posadzce podłogi kościoła przy ołtarzu głównym, zamykając jak gdyby wejście do podziemnych krypt. Następnie misiała zostać przeniesiona i obecnie umieszczona jest po prawej stronie ołtarza głównego, co zapewne uchroniło ją o zniszczenia.
Tytułem wstępu należy wyjaśnić, że Helena była żoną Samuela Grabskiego herbu Pomian, piszącego się z Grabi, starosty brzesko-kujawskiego. Grabscy byli w drugiej połowie XVII w. właścicielami dóbr oraz folwarku we Witoni. Znacznie wcześniej bo ok. 1592 roku w posiadanie Witoni weszli Sierakowscy, w wyniku małżeństwa Katarzyny córki Szymona Wituńskiego z Januszem Sierakowskim. Janusz był bratem Łukasza, ojca Heleny Sierakowskiej.
W jaki sposób Sierakowscy znaleźli się we Witoni, oraz dlaczego akurat we Witoni a nie w Kłodawie znajduje się płyta upamiętniająca Helenę Sierakowską, postaram się wyjaśnić.
https://witonia-historia.nsfera.pl/rodziny/sierakowscy.html#sigProGalleria811043723b
Bartosz Paprocki znany heraldyk i autor wielu herbarzy, w XVI w. pisał "Dom Sierakowskich starodawny i zasłużony dla Rzeczypospolitej. Był wieku mego Jan który się pisał z Bogusławic, wojewodą łęczyckim"
Gniazdem Sierakowskich herbu Ogończyk, piszących się z Bogusławic, miały być Sierakowy (obecnie pow. radziejowski). Przydomek "z Bogusławic" rodzina przyjęła ok. 1510 roku (lub później) od majątku Bogusławice (obecnie w powiecie kolskim w gminie Babiak) i używała go w celu odróżnienia się od wielu innych Ogończyków Sierakowskich.
Pierwszy Ogończyk od którego zacznę, noszący nazwisko Sierakowskiego, to Jakub (I pok.) był podkomorzym brzesko-kujawskim, żyjący ok. 1470 r. Syn jego Wacław (II pok.), wg. Niesieckiego chorąży brzesko-kujawski, pojął za żonę Tarnowską herbu Rola, chorążankę brzesko-kujawską, dziedziczkę dóbr Bogusławice i jak podają źródła odtąd przydomku "z Bogusławic" ród Sierakowskich zaczął używać. Wśród chorążych brzesko-kujawskich brak jednak zarówno Wacława jak i Tarnowskiego, więc jeśli chodzi o urzędy ojca i teścia Sierakowskiego - jest to pomyłka (wg. PSB). Wacław pozostawił dwóch synów: Balcera proboszcza w zakonie św. Norberta w Strzelnie, oraz Jana, którego linię dalej postaram się przedstawić.
Jan Sierakowski (III pok.) ok. 1498-1589, według niektórych źródeł miał być synem Wojciecha i Jadwigi Lubienieckich. Znany mówca i prawnik, poseł na sejmy, wojewoda łęczycki, marszałek izby poselskiej na sejmie w Piotrkowie w 1548 i 1550 r., w imieniu której przemawia w Piotrkowie do króla Zygmunta Augusta (min. w sprawie unieważnienia małżeństwa monarchy z Barbarą Radziwiłłówną bez wiedzy "Stanów". W 1544 otrzymał nominację na wojskiego inowrocławskiego. Referendarz koronny, w latach 1552-1558 poseł na sejmach z woj. łęczyckiego. Kolejno: podkomorzy kaliski w latach 1553-55, kasztelan śremski 1555-1557 , kasztelan lędzki l. 1557-1566 (którą to kasztelanię następnie przekazuje na rzecz syna Stanisława), starosta przedecki z nadania Zygmunta Augusta w 1556-1576, w latach 1566-68 objął kasztelanie kaliską, następnie w latach 1568 do 1589 wojewoda łęczycki.
Po śmierci Zygmunta Augusta uczestniczył w zjeździe senatorów wielkopolskich w Łowiczu (16-23 VII 1572). Został wyznaczony do komisji która miała czuwać nad zachowaniem porządku elekcji nowego króla. W 1572 r. zwołał w Łęczycy zjazd szlachty województwa łęczyckiego w celu naradzenia się nad sytuacją w kraju. Na pogrzebie Zygmunta Augusta miał nieść miecz, następnie był obecny przy koronacji Henryka Walezego. Po ucieczce Walezego brał udział w koronacji Stefana Batorego gdzie niósł berło, wg innej relacji - koronę Anny Jagiellonki.
https://witonia-historia.nsfera.pl/rodziny/sierakowscy.html#sigProGalleriaa4b6789582
Brat Jana Jakub w 1553 r. zamienił z nim wieś Goraj na jego wieś dziedziczną Sierakowy. Na majątek dziedziczny Jana składały się min. wsie: Bogusławice, Goraj (obecnie w pow. Koło, gmina Babiak) Brzezie, Janowice, Kawęczyn zw. Kazubek, oraz kilka majątków w pow. łęczyckim, min. Chodów, Wewierzyn, Dzierzbice (obecnie pow. kolski) i przejściowo wieś Chociszewo, Górna oraz kuźnica Ruda. Był ponadto właścicielem Polanowic, Sokolnik, i Kraszyc w pow. kruszwickim, wsi Mierzewo w pow. gnieźnieńskim, Racięcina w pow. radziejowskim. Dnia 1 III 1553 otrzymał od króla wsie Biała i Maszewo w woj. płockim, która to darowizna została unieważniona, pozostał jedynie ich dożywotnim użytkownikiem. Administrował cłem włocławskim. Był ponadto w latach 1548-59 posesorem części wsi Sokołów i Rzadka Wola w dawnym pow. brzeskim kujawskim.
W 1558 r. przekazuje swoje dobra swojemu jedynemu synowi Stanisławowi.
Według lustracji dóbr królewskich z lat 1564-65, w tym czasie Marcin Kaliński, podsędek łęczycki (poźniej sędzia grodzki łęczycki) oddał Janowi Sierakowskiemu (wtedy staroście przedeckiemu) wójtostwo w Dąbrowicach w pow. łęczyckim i część w Niwkach (obecnie pow. kolski gm. Chodów). Te same Niwki, następnie w 1569 r. król Zygmunt III nadaje synowi Jana, Stanisławowi w dożywotnią dzierżawę.
Jan zaślubił sobie Jadwigę z Budzisławia Wysocką, córkę Macieja Wysockiego dziedzica Wysokiego i Budzisławia w pow. konińskim, z którą miał potomstwo: syna Stanisława, oraz trzy córki: Dorotę, Katarzynę za kaszt. rozpierskim Wincentym Przerębskim (1525-1575), Helenę czy Elżbietę oraz Annę, żonatą z Janem Szamowskim z Szamowa, ówczesnym kasztelanem konarskim, właścicielem kilkunastu majątków w dawnym województwie łęczyckim. (http://www.witonia.com.pl/slawne-rody/szamowscy.html).
Zmarł w Dzierzbicach w 1589 r. w wieki 91 lat. Pochowany miał być w kościele św. Idziego w Kłodawie, gdzie pomiędzy 1628 a 1637 r. rodzinne epitafium ufundowała jego prawnuczka, Regina z Sierakowskich Szczawińska, małżonka Jana Szymona Szczawińskiego starosty łęczyckiego. Według lustracji dóbr królewskich 1656-1665, JMP Regina z Bogusławic Sierakowska trzymała w dzierżawie wieś Sobótka "odłączoną z wójtostwem w tejże wsi będącej na 4 włókach lokowanych" w starostwie łęczyckim, zapisana 1655 za przywilejem króla Władysława IV.
W kościele w Kłodawie, na pamiątkowej tablicy marmurowej z herbem Ogończyk takie słowa oto opiewają chwałę rodziny:
"Bogu Najlepszemu, Najwyższemu i bogobojnym duszom przodków swoich Sierakowskich. Janowi wojewodzie łęczyckiemu, staroście przedeckiemu, pradziadowi swojemu, d. 6 marca 1589 r. w wieku lat 91; Stanisławowi kasztelanowi lendzkiemu, staroście przedeckiemu, dziadowi, d. 20 grudnia w wieku lat 62; Januszowi, kasztelanowi brzeskiemu, d. 9 stycznia 1613 r. w wieku lat 63 i Marcinowi, kasztelanowi inowłodzkiemu, staroście przedeckiemu, 2 kwietnia 1621 w wieku lat 50, stryjom swoim, wielce zasłużonym senatorom, zmarłym i tu pochowanym - i wielmożnemu Łukaszowi z Bogusławic Sierakowskiemu, kasztel. Lęndzkiemu, synowi Stanisława, ojcu swemu najukochańszemu, starej wiary i starej cnoty mężowi, w Prusiech i Inflantach komisarzowi, starostw w Królestwie lustratorowi najskrupulatniejszemu, w sprawach Rzeczypospolitej pilnemu, bogobojnemu nieboszczykowi, mężowi bez skazy, d. 14 stycznia 1625 r., w wieku lat 54 z ziemi porwanemu i przyjętemu do nieba, tu pochowanemu, w wielkim smutku pogrążona córka Regina, ur. Jana Szymona Szczawińskiego, starosty łęczyckiego małżonka, w dowód miłości swem staraniem wystawiła"
Pierwotnie tablica znajdowała się w nieistniejącym już kościele św. Idziego. Kościół został rozebrany w 1819 r. a epitafium zostało przeniesione ok. 1819-20 r. do kościoła Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kłodawie, gdzie znajduje się do dziś.
Stanisław (IV pok.) 1534-1596, jedyny syn wojewody łęczyckiego Jana, poszedł w ślady ojca. Chorąży brzesko-kujawski w 1572 r., kasztelan kowalski 1573,a w 1576 r. kasztelan lęndzki a następnie na mocy cesji ojca uzyskał starostwo przedeckie wraz z wójtostwem. Jak pisze Niesiecki "ojcowskim idąc torem, wszystek się na dobra tej Ojczyzny wylewał".
Poseł ziemi dobrzyńskiej 1563/64, obecny na sejmie piotrkowskim 1565 jako dworzanin królewski. Z cesji ojcowskiej został tenutariuszem (opiekunem) królewszczyzny na wsi Biała i Maszewo wraz z wójtostwem. Po śmierci Zygmunta Augusta, brał dział w sejmie elekcyjnym gdzie poparł kandydaturę Henryka Walezego i podpisał dekret o jego elekcji. W czasach kończących bezkrólewie (po ucieczce Henryka Walezego) opowiadał się przeciw obiorowi Habsburga na króla Polski, był zwolennikiem kandydatury Stefana Batorego. W 1585 r. uzyskał pozwolenie od Stefana Batorego na budowę ratusza w Kłodawie.
Stanisław Sierakowski był min. fundatorem ołtarza w kolegiacie św. Idziego w Kłodawie, którego późniejszy syn Łukasz zapisał 300 złp. zabezpieczonych na dobrach w Bogusławicach. Akt darowizny został zawarty w 1600 r. przed księgami grodu łęczyckiego i przedeckiego. Ołtarz ten po zamknięci kościoła św. Idziego został przeniesiony do Borysławic, gdzie ma znajdować się do dziś dnia jako główny ołtarz.
Dobra Sierakowskiego leżały w woj. kaliskim i brzeskim kujawskim oraz w ziemi dobrzyńskiej. Posiadał: Mąkolno, Kazubek, Lipiny w pow. kolskim, Dzierzbice, Wiewierz, Chodów w pow. łęczyckim, Bogusławice, Goraj, Nasiegniewice, Ryń, Brzezie i cześć Polonisz w pow. przedeckim, Polanowice, Janikowo i Sokolniki w pow. kruszwickim Morzyce, Janowice, Mąkoszyn, Sierakowy, Zakrzewek, Kaczewo w pow. radziejowskim. Ten ostatni majątek miał kupić od Stanisława Jarochowskiego. Prócz dóbr dziedzicznych trzymał królewszczyzny: wsie Biała i Maszewo w woj. płockim oraz starostwo przedeckie w woj. brzeskim kujawskim i łęczyckim w skład którego wchodziły trzy miasta: Przedecz, Kłodawa i Dąbrowice. Według lustracji dóbr królewskich województwa wielkopolskiego i kujawskiego z lat 1616-20, Sierakowski otrzymał zgodę na wykup starostwa przedeckiego z rąk Sebastiana Broniszewskiego herbu Pomian z Broniszewa. Posiadłości te Sierakowski rozdzielił między synów jeszcze za swojego życia. W 1591 od Zygmunta III, uzyskał zgodę na cesję dzierżawy wsi Biała i Maszewo wraz z wójtostwem na rzecz swojego najstarszego syna Janusza.
Krótko przed śmiercią za zezwoleniem królewskim scedował swoje prawa do starostwa przedeckiego oraz tenuty i wójtostwa w Kłodawie na rzecz drugiego z synów - Marcina. Stanisław Sierakowski zmarł 20 grudnia 1596 r. zapewne w Bogusławicach. Zwłoki jego złożono później w rodzinnym grobowcu w kościele kolegiackim św. Idziego w Kłodawie.
Żoną Stanisława była Anna Chomierska (inne źródła podają że żoną była Balińska herbu Ogończyk, kasztelanka kruszwicka), z która miał 3 córki: Zofię, Elżbietę i Annę (benedyktynkę w klasztorze w Chełmnie) oraz 3 synów: Janusza, Marcina, Łukasza.
1. Janusz (Jan) (V pok.), (1556-1621) najstarszy z braci. W latach 1598-1602 został mianowanym kasztelanem konarskim sieradzkim, od 1602-08 r. awansował na kasztelanię kruszwicką. W latach 1610-20 kasztelan brzesko-kujawski. Był protestantem a w końcy XVI w. przeszedł na katolicyzm.
Od króla Henryka Walezego za popieranie jego kandydatury na tron w czasie pierwszego bezkrólewia, w 1591 w nagrodę otrzymał dożywotnio dobra królewskie Biała i Maszewo (Masiewy) w województwie płockim. W 1617 od Zygmunta III otrzymał zgodę na cesję tych dóbr na rzecz jednego ze synów.
Potwierdza to lustracja województwa kujawskiego i wielkopolskiego z lat 1616-20, lecz prócz informacji o zezwoleniu Zygmunta III na cesję wsi Biała wraz z sołectwem na rzecz syna, wymieniona jest tez wieś Mazowo (Mazew) w pow. łęczyckim [MK 161, k.83v-84]. Być może jest to pomyłka i chodziło o wspomniane wyżej Maszewo?
Był również arcybiskupim starostą w Uniejowie. Należał do bliskich współpracowników arcybpa gnieźnieńskiego Gembickiego, co przyniosło poważne korzyści majątkowe i finansowe, min. w formie darowizny uzyskał od prymasa wieś Dzierzgów dla swej córki Zofii i zięcia Jana Tarnowskiego.
Dobra dziedziczne Jana Janusza leżały w woj. kaliskim, łęczyckim i brzeskim kujawskim. W dziale majątkowym po śmierci ojca dokonanym w 1597 r. wziął wsie Dzierzbice i Wewierzyn (obecnie w pow. kolskim), Brzezie w pow. przedeckim, Zakrzewek w pow. radziejowskim, Kazubek, Lipiny i Mąkolno (z prawem do patronatu nad tamtejszym kościołem).
Bardzo ważną informacja jest fakt, iż żoną Janusza Sierakowskiego była Katarzyna Wituńska herbu Rola, według źródeł [min. Złota księga szlachty Polskiej R.1] córka Szymona, jedynaczka i dziedziczka na Wituni, z którą Sierakowski miał "złączyć się dożywotnim kontraktem"
Dzięki małżeństwu z Katarzyną Wituńską, zawartym w 1592 r. Sierakowski prawdopodobnie wszedł posiadanie wsi Witonia, jeśli posagiem Katarzyny były właśnie te dobra. Jak dotąd nie znalazłem informacji potwierdzających ten fakt.
Tym samym, skoro Katarzyna była jedynym dzieckiem Szymona Wituńskiego, który nie pozostawił potomka płci męskiej, można domniemać iż Katarzyna była ostatnią z rodu szlachty Wituńskich na Wituni. Linia po Szymonie Wituńskim prawdopodobnie wygasła. Jeśli powyższe domysły są prawdziwe, Witonia dziedziczona przez pokolenia, jako posag przeszła w ręce Sierakowskich.
Janusz w posagu zapisał swojej żonie wieś Chodowo (obecnie Chodów).
https://witonia-historia.nsfera.pl/rodziny/sierakowscy.html#sigProGalleria803509b63e
Janusz umiera w 1621 r. pochowany miał być w kościele św. Idziego w Kłodawie.
Z małżeństwa z Katarzyną Wituńską miał 4 synów oraz 4 córki.
Córki: Helenę zamężna z Stanisławem Karśnickim, sędzią ziemskim sieradzkim, Zofia zamężna za Janem Tarnowskim herbu Rola podkomorzym sochaczewskim, Annę (zm. po 1647) za Adamem Puckiem, skarbnikiem łęczyckim i Jadwigę za Jakubem Taczanowski.
Synowie: Remigian (zm.1625), Stefana, Samuela sekretarza królewskiego, proboszcza w Strzelnie (zm. 1635), oraz Szymona (3 razy żonatego) po którym idą silnie rozrodzeni Sierakowscy h. Ogończyk w Wielkopolsce i Kujawach, min. arcybiskup hr. Wacław Sierakowski. Czy Witonia w formie posagu przeszła następnie w ręce rodzeństwa i na kogo konkretnie, nie udało mi się ustalić.
Wracając do potomstwa Stanisława Sierakowskiego:
2. Marcin (V pok.),najstarszy syn Stanisława, kasztelan inowrocławski (lub inowłodzki), starosta przedecki 1597-1611 w wyniku scedowania przez ojca Stanisława przed śmiercią swoich praw do starostwa przedeckiego oraz ich dzierżawy wraz z prawem do wójtostwa w mieście Kłodawa, marszałek trybunału koronnego 1607. Posiadał dobra Jankowo i Sokolniki w dawnym woj. brzeskim. W 1613 r. starostwo przedeckie za pozwoleniem Zygmunta III zostało wykupione przez Feliksa Kryskiego, kanclerza Wielkiego Koronnego i Zofie z Lubienia, z rąk spadkobierców Marcina Sierakowskiego.
Żoną jego była Anna Zalińska (Balińska [Nies.]). Zmarł w 1621 r. Marcin miał zapoczątkować tzw. linię waplewską, z której pochodzą hrabiowie z Bogusławic Sierakowscy na Waplewie min. Arcybiskup hr. Wacław Hieronim Sierakowski. Córka Marcina - Anna ur. ok. 1585 r. była żoną Mikołaja Kadzidłowskiego , starosty radziejowskiego, syna Horacego.
3. Łukasz (V pok.)(1574-1628), najmłodszy syn Stanisława. W 1613 r. łowczy kaliski, kasztelan kruszwicki 1613-20 r., awans na kasztelanie lęndzką 1620-23 r., sławny z poselstw zagranicznych (jeździł min. z delegacją do księcia pruskiego i do Szwecji). Kształcił się w kolegium jezuickim w Poznaniu, uzupełniał wykształcenie we Włoszech, studiował w Padwie. Opanował kilka języków co ułatwiło mu później pracę w misjach dyplomatycznych. Po powrocie ze studiów ok.1600 r. zajmował się gospodarstwem.
Karierę polityczną rozpoczął po porzuceniu ewangelickiego wyznania i przejściu na katolicyzm. Łukasz w latach 1616-20, został wyznaczony lustratorem województw wielkopolskich i kujawskich. Delegowany do 3 osobowej komisji (wraz min. z Hieronimem Miłońskim herbu Sulima z Oporowa, dziedzicem Sławoszewa) wyznaczonej przez króla do kontroli stanu majątkowego dóbr państwowych tzw. lustracji królewszczyzny okręgu Wielkopolsko-Kujawskiego (min. woj. łęczyckiego). Brał udział w rozmowach pokojowych ze Szwecją w 1625 r. które zakończyły się fiaskiem z braku posiadania plenipotencji królewskich. Łukasz i jego ojciec Stanisław zaliczani byli do elity Wielkopolskiej władzy za panowania Zygmunta III.
Po podziale ojcowizny przeprowadzonym w 1597 r. w skład posiadłości wchodziły wsie położone w woj. brzeskim kujawskim Polanowice, Morzyce i częsc Janowic w pow. radziejowskim. Dziedziczy dobra Bogusławice, Goraj, ponadto jest właścicielem Nasiegniewic (Nabiegniewic), i części Polonisz (Palenisz) i Ryń w pow. przedeckim.
W transakcjach rodzinnych uzyskał jeszcze Janikowo i Sokolniki w pow. kruszwickim.
W 1614 r. zapisuje swojej 3-ciej żonie 8 tys. złotych oprawy min. na majątkach Bogusławice, Goraj, Nasiegniewice i czesci Polonisz (lub Palenisz).
Interesująca dla nas będzie linia Łukasza, na której się skupię.
Łukasz żonaty był trzykrotnie: 1mo voto z Barbarą Żalińską, siostrą żony brata Marcina, małżeństwo bezdzietnie; 2do voto Jadwigę z Duninów Modliszewską herbu Łabędź, starościankę łomżyńską i zembrowską. Z tego małżeństwa miał 3 córki:
1. Reginę (VI pok.), małżonkę Jana Szymona Szczawińskiego, kasztelana brzeskiego kujawskiego i starosty łęczyckiego, zmarłego w 1655 r. , która swoim przodkom wystawiła nagrobek w kościele w Kłodawie;
2. Annę zakonnicę Św. Norberta w Strzelnie oraz
3. Helenę (VI pok.), zamężną w 1628 r. za Samuela Grabskiego, starostę brzeskiego kujawskiego.
Potomka płci męskiej nie zostawił. Trzecie małżeństwo ok.1611-14 z Katarzyną z Orła Orzelską, córką starosty radziejowskiego Świętosława Orzelskiego było bezdzietne.
Zmarł 14.I.1628 r. w Bogusławicach, mając 54 lata, pochowany został w kościele kolegiackim św. Idziego w Kłodawie.
Wyżej wymieniona Regina z Bogusławic Sierakowska, małżonka Jana Szymona Szczawińskiego, wg. lustracji woj. łęczyckiego z lat 1659-65, w 1655 r. była min. dzierżawcą wsi Sobótka, o czym mówi lustracja - "wieś ta od starostwa łęczyckiego odłączona z wójtostwem w tejże wsi będącej na 4 włókach lokowanych". Przywilej nadał król Władysław IV. Do Reginy Szczawińskiej należała też wieś Wilamów k/.Uniejowa między 1628 a 1637.
Tym samym dochodzimy do wspomnianej na początku Heleny z Bogusławic Sierakowskiej, córki Łukasza Sierakowskiego z drugiego małżeństwa, która ok. 1628 r. została żoną Samuela Grabskiego z Grabi herbu Pomian.
Grabscy jeszcze w 1682 r. byli w posiadani Witoni, o czym świadczy relacja z wizji dóbr w księgach grodzkich m. Łęczycy [Ks.Ł.146 f.23-28]. Jako świadek wymieniany jest Jan Grabski, syn Samuela. Można się domyślać że Grabscy weszli w posiadanie dóbr we Witoni znacznie wcześniej, być może już ok. 1628 r., skoro w pościele parafialnym znajduje się płyta upamiętniająca zmarłą w 1643 r. i pochowaną tam Helenę z Bogusławic Sierakowską, żonę Samuela Grabskiego (Samuel zmarł w 1660 r).
https://witonia-historia.nsfera.pl/rodziny/sierakowscy.html#sigProGalleriab6fa2971d0
W jaki sposób Grabscy weszli w posiadanie Witoni nie jest mi wiadome. Jeśli nie w formie zakupu, to mógł to być posag Heleny Sierakowskiej która mogła być dziedziczką tych dóbr,. Wszak jej wuj Janusz Sierakowski miał za żonę Katarzynę Wituńską córkę Szymona. Jednak z małżeństwa miał również 8-mioro dzieci, którym w posagu mogła przypaść Witonia lub jej część. Janusz mógł też zamienić wieś ze swoim najmłodszym bratem Łukaszem, lub ją sprzedać Łukaszowi, który następnie w posagu przekazał ją córce Helenie. Jednak wśród wymienianych w tym czasie dóbr Sierakowskich Witoni nie znalazłem.
Kończąc na powiązaniach Sierakowskich z Grabskimi, chciałbym jeszcze wspomnieć o innych ciekawych koligacjach Sierakowskich.
Należało by wspomnieć o Kasprze Sierakowskim synowi Jana kasztelana bydgoskiego (wnuk Marcina), który ok. 1665 r. dziedziczył Chodów, Dzierzbice (pow. kolski) w 1665 r. zapłacił dług 3 000 zł Wojciechowi Kadzidłowskiemu (właściciela min. Kadzidłowej), staroście radziejowskiemu, kasztelanowi inowrocławskiemu, synowi Mikołaja i Teresy Łowickiej. (Teki Dworzaczka: 9727 (Nr. 58) 1665 r)
Inna Anna z Bogusławic Sierakowskia (prawdopodobnie córka Wojciecha lub Władysława) żona Wojciecha Łowickiego, syna Jana, kasztelana inowrocławskiego, dziedzica miasta Izbicy i wsi Łowiczek, była dzierżawcą dóbr królewskich Sarnowo, Świętosławie i Skarszyn w dawnym powiecie brzeskim [MK 189, v620]. Była drugą żoną Wojciecha Feliksa Kadzidłowskiego, zaś po nim w 1658 roku, żoną Melchiora z Grudna Grudzińskiego, starosty radziejowskiego kasztelana brzesko-kujawskiego. Miała prawa dożywotnie na Izbicy i Łowiczkach (pow. kolski), dobrach sprzedanych przez jej pierwszego męża Kadzidłowskiemu. Grudziński w r. 1659 zobowiązał się prawa jej znieść. Synami jej z małżeństwa z Grudzińskim byli: Karol i Józef. Z małżeństwa z Kadzidłowskim syn Jan, podkomorzy inowrocławski, dziedzic dóbr Poddębice.
Wracając do opisu kościoła św. Idziego w Kłodawie [wg książki "Kłodawa i jej okolice pod względem historyczno-ludoznawczym"], należy wspomnieć, iż w kościele tym znajdowało się kilka płyt upamiętniających potomnych z rodziny Sierakowskich. Prócz wspomnianej na początku tablicy ufundowanej przez Reginę z Sierakowskich Szczawińską, chciałbym przytoczyć jeszcze kilka opisów;
Płyta Teresy z Oporowa Miłońskiej, pierwszej żona Kaspra Sierakowskiego
"Tu założone popioły Teresy z Oporowa Sierakowskiej, pochodzącej ze znakomitego rodu Sulimczyków, córki J.Wielmożnego Hieronima z Oporowa Miłońskiego, kasztelana rozpierskiego i Eufrozyny z Lubania małżonków, która przeżywszy lat 36 i osierociwszy potomstwo, małżonka i wielce drogich przyjaciół, stąd przeniosła się do wiecznej szczęśliwości dnia 20 lutego 1664 r. ,której w smutku pogrążony mąż, Kasper z Bogusławic Sierakowski, ten niepożytej miłości wystawił pomnik."
Chciałbym dodać iż, Miłońscy herbu Sulima wywodzili się z Miłonic (k.Krośniewic) z Ziemi Łęczyckiej, wzięli nazwisko od wsi swej dziedzicznej Miłonice. Niekiedy pisali się "z Oporowa" . Wywodzili się oni bowiem z Oporowskich herbu Sulima z Oporowa. Ich przodkiem był Mikołaj z Miłonic, kasztelan brzeziński (1455-69), który jako pierwszy zaczął pisać się z Miłonic. Był on najmłodszym synem Mikołaja z Oporowa, wojewody łęczyckiego (1419 r.) właściciel kompleksu wokół Oporowa. W XV-XVII w. był właścicielem dóbr Sławoszewskich.
Wspominany wyżej Hieronim Miłońskim herbu Sulima z Oporowa, był synem Jana z Miłonic, kasztelana inowrocławskieg, był w tym czasie min. dziedzicem Sławoszewa, oraz lustratorem królewszczyzny w latach 1616-20, wraz z Łukaszem Sierakowskim. Natomiast jego syn Franciszek Karol z Oporowa Miłoński, stolnik łęczycki za żonę miał Konstancje z Drozdowa Byszewską, która po śmierci Miłońskiego wyszła ponownie za Jana Grabskiego z Grabi h. Pomian, dziedzica min. Witoni, syna Samuela i Heleny z Sierakowskich.
Konstancja ze Skotnik, druga żona Kaspra Sierakowskiego
"Teraz w tym grobie zamknięty jest proch i cień; niegdyś Konstancja ze Skotnik Sierakowska, najukochańsza córka Oktawiusza ze Skotnik Plichty, kasztelana wyszogrodzkiego, starosty gostyńskiego i Zofii z Grabów małżonków. Ty atoli przechodniu rozważ, czy to korzyść czy strata.[...] życie zakończyła R.P. 1676 r. dnia 2 czerwca, mając lat 31. Ur. Kacper z Bogusławic Sierakowski wzniósł ten żałosny pomnik. Ciebie proszą cienie o rzecz miłą: Panie bądź jej miłościw"
Kasper Sierakowski, praprawnuk Stanisława.
"Tu leży i oddaje darmo, co miał: sławne z cnót i dostojeństw życie, od tylu wieków z senatorskich zasług w pokoju i na wojnie wielce zasłużonego w ojczyźnie rodu, przeto nie mniejsza chwała niż JJWW. Jana z Bogusławic Sierakowskiego, kasztelana bydgoskiego i Maryanny z Więcborka z JJWW. Zebrzydowskich, małżonków syn, szlachetny Kasper z Bogusławic Sierakowski, mężny Kościoła szermierz, wielce kochający kraj przyjaciel[...] 1681 r. d. 7 listopada wieku swego 56 pozostawiwszy przykład cnót synom swoim; któremu to najmilszemu ojcu w największym smutku pogrążeni synowie ten wystawili pomnik swej należnej czci. Zatem nie pytaj przechodniu więc, kto on jest? Nic mu bowiem nie brakowało ze zdolności przyrodzonych i majątku i nic z tego nie chciał uronić; bogobojnie uproś, aby jego pobożnym cieniom po ciemnościach zaświeciła światłość wiekuista"
Płyta Konstancij z Iwania Sierakowskiej, żony Jana Sierakowskiego.
"Na chwałę i bogobojnym cieniom, szl. Konstancyi z Iwania Sierakowskiej, która wydał sławny ród Iwańskich herbu Jastrzębiec. Za rodziców miała: Jana Iwańskiego, podsędka łęczyckiego i Elżbietę Ciosnowską. Zmarła w 20 roku życia swego R.P 1686 dnia 29 maja, której w smutku pogrążony mąż, Jan z Bogusławic Sierakowski, ten nagrobek wystawił "
Wnętrze kościoła podniesionego do rangi kolegiaty, na którego ozdobę z biegiem czasu składali się okoliczni ziemianie i mieszczaństwo, uległo większemu zniszczeniu podczas pierwszego najścia Szwedów na Kłodawę w 1656 r., Kościół został spalony, a ozdoby jego, mające jakąkolwiek wartość zostały zrabowane. Ok. 1819-20 r. ten najstarszy kościół w Kłodawie został ostatecznie rozebrany.
Przed wejściem do kościoła parafialnego pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kłodawie, po lewej stronie w ścianie wmurowane jest epitafium zasłużonej dla Kłodawy i Przedcza rodziny Sierakowskich herbu Ogończyk. Przeniesiono ją z nieistniejącego kościoła św. Idziego. Mam nadzieję że wkrótce uda mi się odwiedzić Kłodawę i zamieścić zdjęcie pamiątkowej płyty
---------------------------------------------------------
Bibliografia:
1. Urzędnicy Kujawscy i Dobrzyńscy XVI-XVIII wieku T.VI, zeszyt 2 pod.red.A.Gąsiorowskiego
2. Michał Rawita-Witanowski "Kłodawa i jej okolice pod względem historyczno-ludoznawczym" 1904 r.
3. Polski Słownik Biograficzny T.XXXVII (Sierakowski)
4. Lustracja województwa wielkopolskiego i kujawskiego 1616-1620 ,t.II
5. Lustracja województwa wielkopolskiego i kujawskiego 1659-1665
6. Łęczyckie Grodzkie Recognitum 93 k.26-31, 152 k.49-50, 153 k.123-24
7. T.Żychliński "Złota Księga szlachty Polskiej R.1" str. 276
8. K.Niesiecki "Herbarz" T.VIII
Urzędnicy Kujawscy i Dobrzyńscy XVI-XVIII wieku T.VI, zeszyt 2 pod.red.A.Gąsiorowskiego