Oryginalny artykuł jaki ukazał się w 171 zeszycie Polskich Słowników Biograficznych.
Stefan Puczek herbu Rola
Stefan (Szczepan) Puczek herbu Rola (zm. 1424/5), rycerz pasowany, stolnik łęczycki.
Pochodził z zamożnej rodziny szlacheckiej z Parzęczewa (pow. łęczycki), piastując w tej ziemi urzędy ziemskie. Ojciec Stefana nie jest znany, a jego stryjami byli Mikołaj z Parzęczewa, chorąży łęczycki (przed 1385-90), i Wojciech z Parzęczewa wojski łęczycki (przed 1386-1403). Stefan posiadał czworo rodzeństwa: braci Pełkę (zm. 1396) i Marcina (obaj nosili przydomek Puczek) oraz siostry Sędkę i Dorotę.
W zapiskach sądowych łęczyckich Stefan odnotowany został po raz pierwszy w 2 I 1387 r. Od tej pory pojawiał się często w sądzie nie tylko w licznych własnych sprawach, ale także jako pełnomocnik stron, sędzia polubowny lub asesor sądowy. Jako rycerz pasowany wymieniony został liczniejszym gronie po raz pierwszy w 1404 r.; indywidualne wyróżnienie (strenuus) przydawano mu jednak w zapiskach sądowych łęczyckich dopiero po bitwie pod grunwaldem (14 VII 1411)
Stefan uczestniczył w wojnie z zakonem krzyżackim w r.1410, służąc w chorągwi starostwa łęczyckiego i podkomorzego krakowskiego Piotra Szafrańca z Pieskowej Skały. Wystawił zapewne dość liczną kopię rycerską (własny oddział), bowiem po zwycięstwie grunwaldzkim jego sześciu podkomendnych (strzelców) wchodziło w skład załogi zamku elbląskiego i dostało się w końcu września t.r do niewoli krzyżackiej. Doświadczenie w sprawach sądowych zdecydowało że w 1412 r. Stefan Puczek był reprezentantem całej społeczności szlacheckiej ziemi łęczyckiej w sprawie przeciw spadkobiercom miecznika łęczyckiego Mikołaja z Żelaznej o sprzeniewierzenie przez niego stu grzywien z pieniędzy publicznych. Brał też udział w roczku odbywającym się bezpośrednio po sejmiku, na którym 10 IX 1419 r. uchwalono prawo sądowe obowiązujące w ziemi łęczyckiej (Constitutiones Lancicienses). Z godnością stolnika stolnika łęczyckiego pojawił sie2 I 1420 (jego poprzednik Trojan z Grabowa występował z tym tytułem jeszcze 14 XI 1419).
Stefan Puczek i jego bracia dziedziczyli po ojcu i stryju Mikołaju działy we wsi Parzęczew i Kuchary (paraf. Strzegocin), które kolejno sprzedawali, Stefan odstąpił swe cześć w r .1413 za 200 grzywien groszy szerokich. Wspólnie z braćmi posiadali także wsie Nędzerzew, Ostrów (par. Piątek) i Głowików na Kujawach (dziś Głojkowo paraf. Pieranie). Kupili również parcele w Łęczycy; w r. 1406 z tytułu prawa bliższości zyskał dom w Łęczycy od cześnika łęczyckiego Stafana z Bielaw, pod warunkiem wypłacenia mu 60 grzywien. Plac w Łęczycy pozostawał następnie w rękach wnuków Stefana (1476-84). Tego roku dokonał Puczek podziału dóbr z bratem Marcinem i bratankami: Stefanem, Janem i Andrzejem, synami Pełki, otrzymując Nędzerzew i dopłatę 80 grzywien gr. szerokich od bratanków, którą zabezpieczono ewentualną intromisją w ich dobra. Zapewne zobowiązania te nie zostały wypełnione i uległy zwiększeniu, bowiem w r. 1412 sąd polubowny zobowiązał Stefana, Jana i Małgorzatę, dzieci Pełki do wypłacenia stryjowi do końca roku 300 grzywien gr. szerokich, a on winien im zwrócić Głowików. W 1408 r. Stefan kupił czwartą część Prądzewa za 150 grzywien gr. szerokich, którą w 1415 r. przekazał Strzeżkowi z Dobrej w zamian za wieś Słonkowo (dziś Słomkowo paraf. Ostrowas) i dopłatę 400 kop gr. szerokich. W 1410 nabył za 200 grzywien gr. szerokich od Andrzeja z Besiekierza poł. Wsi Kębliny, która w r. 1412 przekazał wraz z dopłatą 700 grzywien gr szerokich Hance z Sułkowic,uzyskując od niej wsie Kupinin i Zalesie (paraf. Dąbie) W bliżej nieznanych okolicznościach pozyskał Ostrów, poprzednia własność brata Marcina. Drogą rozmaitych transakcji majątkowych zawartych na przełomie XIV i XV w. wszedł Stefan w posiadanie dalszych dóbr w pobliżu Piątku i Ostrowa, a mianowicie Pęcłąwic, Orądek i trzeciej części Jankowa. Majętności te powiększył w latach 1418024, dokupując za łączną sumę 228 grzywien dział w Dobiesławicach, trzy łany pól w Goliszewie wraz z nieużytkami w Lisich Jamach, połowę folwarku i pole z dwoma zagrodnikami w Dobiesławicach oraz łan pola w Goliszewie. Być może nabytkiem Stefana była też wieś Bąkowo (paraf. Pieranie), będąca w posiadaniu jego wnuków. O aktywności Stefana w dążeniu do powiększania swoich posiadłości świadczą transakcje dotyczące wsi Szubina, Daszyna, Małeczki i Skrzynki których ostatecznie mnie udało się mu zrealizować ze względu na obowiązującą zasadę prawa bliższości. Stefan Puczek zmarł między 26 X 1424 a 2 I 1425.
Przed 1393 r. ożenił się z Wichną, córką Sąda (Sędka) z Dobrej i Maszkowic herbu Sulima, za którą otrzymał od jej braci Strzeżka i Janisława posag w wysokości 100 grzywien gr praskich. Sumę tę w r.1400 oprawił żonie na wsi Nędzerzew. Wichna przeżyła męża i wzmiankowana była jeszcze w r. 1434.
Jedynym synem Stefana był Jan (zm. 1427); w r. 1425 został on pozwany przez Stefana z Lubiatowa o wszystkie dobra w ziemi kujawskiej i łęczyckiej, ale przed sądem udało mu się odeprzeć te pretensje. Żonaty był z Aleksandrą (Olechną, zm. po 1476 r.) i w r. 1419 oprawił jej 150 kup gr szerokich (100 posagu i 50 wiana) na Kupininie i Zalesiu. Z małżeństwa tego urodził się Mikołaj, komornik (1473-4), podstoli (1475-7) i kasztelan konarski łęczycki (1477-85), Paweł, student (1446) bakałarz (1448) i magister (1452) Uniwersytetu Krakowskiego, doktor teologii (1470), licencjat dekretów (1474), doktor dekretów (1478), pleban w Sieciechowicach (1455), kanonik włocławski (1473) oraz Stefana i Jan; córka Anna pozostałą niezamężna. Bracia powiększyli posiadane dobra kupując w r. 1437 za 700 grzywien wieś Zagaj od Ziemiaka i Daćboga z Orłowa. Wszystkie posiadłości, składające się z 9 wsi w ziemi kujawskiej, były przedmiotem podziału majątkowego Puczków przeprowadzonego 28 XII 1476. nowego podziału majątkowego między Mikołajem a Janem dokonano w r. 1484, po śmierci Pawła i Stefana. Wspomniane dobra w ziemi łęczyckiej posiadali potomkowie Mikołaja i Jana jeszcze w 2. poł. XVI w.
Tadeusz Nowak i Zofia Szymczakowa
---------------------------------------------------------
Bibliografia:
Polski Słownik Biograficzny T.43/1 zeszyt 176