Nędzerzew
Najstarsze informacje dotyczące własności szlacheckiej pochodzą z roku 1388 r., gdzie w księgach sądowych miasta Łęczycy spotykamy zapewne pierwszych właścicieli Nędzerzewa. Pierwsze zapiski wymieniają Gniewomira z Nędzerzewa. W 1399 r. w sporze o płatność (dziesięcinę?) na rzecz szkoły przy kolegiacie łęczyckiej występuje w tym czasie też Mieczko lub Mieszko (Meczslaus) podający się dziedzicem Nędzerzewa, w późniejszych zapiskach podaje się z Nędzerzewa Mniejszego (minori Nadzerzewo) więc trudno określić którą miejscowość dziedziczył.
Na podstawie w/w sporu o dziesięcinę należną kolegiacie łęczyckiej, można sądzić że Nędzerzew mógł powstać już w XII wieku, ponieważ kolegiata łęczycka (Tum) była konsekrowana w 1161 roku.
Na początku XV w. wieś należy do rodziny Puczków. Najbardziej znanym przedstawicielem rodu był Stefan Puczek herbu Rola, szlachcic, rycerz pasowany, uczestnik wyprawy na Grunwald a następnie stolnik łęczycki. Pochodził z zamożnej rodziny szlacheckiej, która wywodziła się z Parzęczewa. Stefan o przydomku Puczek i jego bracia Marcin i Pełka dziedziczyli po ojcu działy też min. też w pobliskich Kucharach (paraf. Strzegocin), Pęcławicach oraz interesującym nas Nędzerzewie. W 1406 r. w wyniku podziału dóbr z braćmi, Puczkowi przypadła w udziale wieś Nędzerzew. Wieś pozostaje w posiadaniu Puczków do XVI w.
Lustracje dóbr kościelnych z lat 1511-1523 (Liber Beneficiorum) wymieniają wieś Nendzerzewo wnoszącą dziesięcinę parafii w Witoni.
Według rejestrów poborowych z 1576 r. opłatę ze wsi Nędzerzewo w parafii Witonia, wnosił Jan Puczek, posiadający 3 łany, karczmę oraz 8 kolonistów. W tym czasie w posiadaniu Puczków były też pobliskie Weglewice (pobór opłaca Kasper Puczek), Goliszewo w parafii Łęki oraz Dobiesławice w cześci Alberta Puczka oraz Siemienice w cześci Jakuba syna Alberta Puczka.
Pewnych wskazówek dotyczących właścicieli Nędzerzewa w XVIII w. dostarczają nam dokumenty załączone do genealogii Rogozińskich przez Piotra Chryzologa Rogozińskiego z 1790 r. (Teki Dworzaczka) oraz księgi grodzkie łęczyckie do których wyrywkowo miałem dostęp.
Wynika z nich że około 1700 roku właścicielami części Nędzerzewa byli: Michał Rogoziński syn Andrzeja Rogozińskiego i Anny (lub Heleny) Łąckiej oraz jego żona Anna Łętkowska herbu Jastrzębiec z Łętkowskich piszących się z Łetkowa w woj. łęczyckim. Matka Michała, Anna Łącka była córką Michała Łąckiego wicestarosty łęczyckiego i Agnieszki z Wolskich która wzięła sukcesję po zmarłym Franciszku Łąckim dziedzicu dóbr Łęka (k./ Piątku?) i Reginy Tańskiej. Po śmierci Anny, w 1712 r. Michał Rogoziński spisuje dożywocie ze swoją drugą żoną Jadwigą Słubicką, córką Marcina Słubickiego i Barbary Milewskiej, wdową po Stanisławie Grabowskim. Drugie małżeństwo bezdzietne.
Można przypuszczać że dobra Nędzerzewskie przed 1700 r. mogły należeć do Łętkowskich, które następnie Anna w formie posagu wniosła Rogozińskim. Postaram się to dalej wyjaśnić.
Po śmierci Anny Łętkowskiej ok. 1710-11 r., w grodzie łęczyckim w 1712 r. spór o Nędzerzew toczą Michał Rogoziński i Jadwiga Słubicka wymieniani jako posesorzy (dzierżawcy) dóbr Nędzerzew i Krokorczyce kontra bracia Tomasz i Paweł Łętkowscy.
Zapewne następstwem sporów jest złożona przez Michała Rogozińskiego w 1719 roku rezygnacja, na mocy której w imieniu swoim i spadkobierców rezygnuje z dóbr i sum posiadanych, tj. sumy 7 000 złp jako równowartości części dóbr Nędzerzewa na rzecz dzieci ze związku z Anna Łętkowską: Macieja, Józefa i Zofii Rogozińskich
W tym samym roku tj. 1719, Michał Rogoziński zastrzega przeciwko innym spadkobiercom pewne sumy na rzecz dzieci, zapisane niegdyś przez zmarłego Adama Łętkowskiego i Krystynę Modlibożanke (zapewne jego żonę) na dobrach Węglewice, Kuchary (k/Topoli) i Rybitwy oraz sumy zapisane na rzecz dzieci na tych dobrach także po zm. Tomaszu Łętkowskim ich wuju, i przelewa je na Andrzeja z Głembokiego Głembockiego, wówczas starostę brzesko kujawskiego i nieszawskiego.
Jednakże w tym samym roku 1719 Michał Rogoziński ?w imieniu swoim oraz nieletnich dzieci zrodzonych ze zmarłej Anny Łętkowskiej współdziedziczki części dóbr Nędzerzewo oraz bezpotomnie zm. Tomasza Łętowskiego (ich wuja) na tychże dzieci spadłe, sprzedaje w całości Andrzejowi Głembockiemu, staroście brzesko kujawskiemu i nieszawskiemu.?
Ostatecznie w 1725 r. po śmierci Michała Rogozińskiego, jego dzieci: Józef, Maciej oraz Zofia Rogozińscy potwierdzają sprzedaż części dóbr Nędzerzewa na rzecz Andrzeja Głembockiego, obecnie wojewody rawskiego. Jako ciekawostkę mogę dodać że wspomniany Andrzej Głembocki (Głębocki) w tym czasie za żone miał Domicellę Walewską wdowę do Andrzeju Grabskim, właścicielu Witoni. (link)
W 1737 roku, jako dziedzic Nędzerzewa występuje Wawrzyniec Hipolit Głembocki syn wspomnianego Andrzeja Głembockiego wojewody rawskiego i Zofii Olszewskiej.
Nędzerzew (w części?) nie długo był własnością Głembockich, bowiem w dokumencie z 1749 roku występuje wdowa po Michale Rogozińskim Jadwiga ze Słubickich Rogozińska oraz Wojciech Charkowski, miecznik chełmiński tytułujący się naturalnym posesorem (dzierżawca) i sukcesorem (następca) dóbr Kuchary, Nędzerzewa, Rybitw.
O ile w późniejszym czasie Kuchary nazwane w jednym z dokumentów Charkowskie oraz Rybitwy należą do Charkowskich, Nędzerzew pozostaje w posiadaniu Głembockich. Po śmierci wojewody Andrzeja, następuje podział majątku. Nędzerzew w formie posagu przypada jego córce Salomei, która wnosi majątek Władysławowi Orsettiemu.
Według spisu właścicieli i posesorów dóbr ziemskich Franciszka Czajkowskiego z lat 1783-1784, Nędzerzew należał w tym czasie do Wilhelma Orsettiego, syna Władysława i Głembockiej.
W XIX w. folwark w Nędzerzewie posiadał 619 mórg, 12 domów i 140 mieszkańców. W bliżej nieustalonym czasie folwark wszedł w posiadanie ziemianina Leona Kittla, którego mauzoleum znajduje się na cmentarzu w Witoni. Po II wojnie światowej majątek rozparcelowano. Po wojnie w budynku dworskim znajdowała się czteroklasowa szkoła.
Pozostałością po ostatnich właścicielach jest park dworski, krajobrazowy z drugiej połowy XIX w.
Więcej na temat osoby Stefana Puczka:
---------------------------------------------------------
Bibliografia
1. Polski Słownik Biograficzny T. 42 (Stefan Puczek)
2. Teki Dworzaczka (Monografie, Regestry), http://teki.bkpan.poznan.pl/